6 راهکار برای رهایی از تله های محیط کار

مردان در اطراف چاه مشغول آب دادن به گله ­هایشان هستند. حضرت موسی که در نزدیکی چاه ایستاده است متوجه دو دختر جوان می­ شود که گوسفندهایشان را دورتر از چاه نگه داشته ­اند. حضرت جلو می­ رود و از آنها سؤال می ­کند که چرا گوسفندهایتان را آب نمی ­دهید و دورتر از بقیه ایستاده ­اید. آن دو دختر جوان موقرانه و سنگین جواب می ­دهند که منتظریم دیگر مردان از آنجا بروند. …..

آری زنان می­ توانند در بیرون از منزل کار کنند در صورتی که:

۱- با حفظ حیا و عفاف در جامعه به فعالیت بپردازند.

۲- در حد ضرورت در محیط کار با نامحرم همصحبت شوند.

۳- در صورت امکان در هنگام کار با همکارانِ مرد مختلط نشوند.

روابط بین همکاران؛ ممنوع یا آزاد

حدود رابطه ­ی زن و مرد در محیط کار مسأله ­ای است که امروزه با گسترش فعالیت زنان در بیرون از خانه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ برخی محدوده ارتباط را تنگ کرده و هر گونه رابطه­ میان همکاران زن و مرد را نهی می ­کنند و برخی دیگر با آزادی و برداشتن همه مرزها، مجوز امکان هر برخورد و ارتباطی را به زنان و مردان می دهند؛ اما اسلام رابطه زن و مرد نامحرم در محیط کار را نه ممنوع کرده و نه آزاد گذاشته است، بلکه برای آن حدودی تعیین کرده که با رعایت آن زنان و مردان می­ توانند بدون هیچ دغدغه و مشکلی در کنار یکدیگر مشغول به کار شوند.

برای مشخص شدن حدود و حریمی که اسلام برای تعاملات زن و مرد در محیط کار معین کرده باید به سراغ منابع دینی رفت. آیات و روایاتی که به طور عام در این زمینه بیان شده، حریم و حدود رابطه با نامحرم را ـ اعم از محیط کار یا غیر از آن ـ بیان می­ کند.

آیات و روایات مربوط به حریم تعاملات زن و مرد در محیط کار:

۱ـ حریم در گفتار

◄ نازک و نرم سخن نگفتن:

یَا نِسَاء النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَّعْرُوفاً. (احزاب/۳۲)

ای همسران پیامبر، شما همانند هیچ یک از زنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید، پس به گونه ­ای هوس­ انگیز (با ناز و نرمی) سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع نکنند و به شایستگی سخن بگویید.

◄ سخن گفتن در حد ضرورت:

در روایتی رسول خدا زنان را نهی فرمود از این که در حضور نامحرم بیشتر از پنج کلمه (یا جمله) درباره مسائل ضروری سخن بگویند.( بحارالانوار،جلد ۱۰۰، صفحه ۲۴۳).

۲ ـ حریم در پوشش

◄ آرایش نکردن:

وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الأُولَی. (احزاب/۳۳)

 و در خانه های خود بمانید و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید.

◄ رعایت حجاب:

یا أَیهَا النَّبِی قُلْ لِأَزْواجِک وَ بَناتِک وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یدْنینَ عَلَیهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذلِک أَدْنی أَنْ یعْرَفْنَ فَلا یؤْذَین. (احزاب/۱۸)

 ای پیامبر به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو جلباب­ها (روسری ­های بلند) خود را بر خویش فرو افکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.

۳ـ حریم در نگاه

◄ قُل لِّلْمُوءْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ … وَقُل لِّلْمُوءْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ. (نور/۳۰-۳۱)

به مردان با ایمان بگو چشم های خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند،…. و به زنان با ایمان بگو چشم های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند.

در روایتی پیامبر اکرم فرمودند: کسی که دیده ­ی خود را از نگاه به زن نامحرم سیراب می ­سازد، خداوند در روز قیامت چشم ­های او را به وسیله‌­ی میخ ­های آتشین و آتش پُر می ­کند و چون حسابرسی مردم پایان پذیرد، او را در جهنم می ­اندازد.(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، صفحه ۶۱۵٫)

 ۴ـ حریم در رفتار (پرهیز از شوخی ­های نابجا)

پیامبر اکرم در پرهیز از شوخی با نامحرم می ­فرمایند: هر فردی با زنی نامحرم شوخی نماید، برای هر کلمه که با او گفته است هزار سال در آتش دوزخ او را زندانی می­ نمایند… ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، صفحه ۶۰۷٫

همچنین در روایت دیگری آمده است که ابوبصیر گوید: در کوفه برای زنی قرآن می­ خواندم، روزی با او مختصری شوخی و مزاح کردم؛ پس از مدتی که خدمت امام باقر علیه السلام رسیدم مرا مورد سرزنش قرار داد و فرمود: هر کس در خلوت مرتکب گناه شود خدا به او نظر رحمت نمی­ کند. (سپس فرمودند:) به آن زن چه گفتی؟ من از خجالت صورتم را پوشاندم و توبه کردم. پس فرمود: دیگر چنین کاری را تکرار نکن. (بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۲۴۷٫)

۵ـ عدم اختلاط و رعایت حریم در هنگام کار

◄ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَسْأَلُوهُنَّ مِن وَرَاء حِجَابٍ ذَلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَقُلُوبِهِنَّ. (احزاب/۵۳)

و هنگامی که چیزی از وسایل زندگی را (به عنوان عاریت) از آنان (زنان پیامبر) می خواهید، از پشت پرده بخواهید؛ این کار برای پاکی دل­ های شما و آنها بهتر است.

پیامبر اکرم در این­باره فرموده ­اند: میان مردان و زنان نامحرم جدایی ایجاد کنید (تا با هم برخورد و تماس نداشته باشند)، زیرا هنگامی که آنان رو در روی یکدیگر قرار گیرند و با هم رفت و آمد داشته باشند، جامعه به دردی مبتلا خواهد شد که درمان نخواهد داشت. (بهشت جوانان، صفحه ۴۶۸٫)

حضرت علی علیه السلام نیز می ­فرماید: اختلاط و گفتگو مردان با زنان نامحرم سبب نزول بلا و بدبختی خواهد شد و دل ها را منحرف می­ سازد. (بحارالانوار، جلد ۷۴، صفحه ۲۹۱٫ )

۶ـ خلوت نکردن زنان و مردان در هنگام کار

 پیامبر اکرم فرمودند: هرگز مردی با زن (نامحرمی) خلوت نکند و در تنهائی ننشیند. ( صحیح بخاری حدیث ۴۸۳۲ ).

و در جایی دیگر می­ فرمایند: شیطان به حضرت موسی گفت: ای موسی با زنی که به تو محرم نیست خلوت مکن، به خاطر اینکه هیچ مردی با زن نامحرمی خلوت نکند، مگر اینکه من همراه آن دو هستم. (بحارالانوار، جلد ۷۲، صفحه ۳۵۰٫)

پس اسلام با ارتباط زن و مرد در محیط کار فی نفسه مخالف نیست، بلکه با اختلاط نامحرم و روابطی که منجر به فساد و گناه می ­گردد مخالف است.

کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب