5 ویژگی که هر فرد برای تبلیغ نیاز دارد

در عصر جدید که عصر پیشرفت علوم مختلف است می توان بحث تبلیغ دین که یکی از رسالت های مهم حوزه های علمیه است را از دریچه علوم مختلف انسانی همچون علم روانشناسی بررسی کرد و این علم می تواند با تحلیل رفتارها و فرایندهای روانی انسان در حیطه تبلیغ کمک شایانی به تبلیغ دین کند. علم روانشناسی چهار وظیفه توصیف، تبیین، پیش بینی، و تغییر رفتار را بر عهده دارد بنابر این می تواند فرایند های روانی انسان را در حیطه تبلیغات بر اساس چهار وظیفه بررسی و در تمام ارکان و عناصر تبلیغ اعم از درونی، برونی، فردی، اجتماعی و… اظهار نظر کند. در این نوشتار به بررسی ویزگی درونی مبلّغ  و نحوه اثر گذاری آن می پردازیم.

۱- مشاهده گری قوی باشد

مشاهده تک‌تک افراد، به صورت بالینی برای تشخیص نابهنجاری‌ها، آن‌گونه که در روان‌شناسی بالینی از آن بهره برده می‌شود، مورد نیاز مبلّغ نیست، اما در روابط بین فردی، جایگاه مهمی دارد. بنابراین توانایی مشاهده دقیق به معنای عام، از ضروریات کار مبلّغ است. مبلّغ نیاز دارد که به محض ورود به حوزه تبلیغاتی خود، با اولین مشاهداتش، اطلاعات بسیاری به دست آورد. او اگر مشاهده‌گر خوبی باشد، از در و دیوار، کوچه و خیابان، نوع لباس پوشیدن مردم، نوع مغازه‌ها و مشتریان آن ها و… مطالبی از قبیل، بافت جمعیتی، فرهنگ شهری و روستایی، سطح سواد، سطح دین‌داری مردم، نیازهای فرهنگی و دینی آنان، آداب معاشرت آنان، و…را به دست می‌آورد.

کسب مهارت در مشاهده‌گری کاری مشکل است. یکی از مشکلات این است که تمایلات و تعصبات مشاهده کننده، در دیدن یا ندیدن بعضی جزئیات دخالت کرده؛ در نتیجه، ارزیابی‌اش را غیرعینی می‌سازد. اشکال دیگر به نمونه‌گیری و تعمیم دادن نتایج مربوط می‌شود. اشکال سوم به تفسیر ناصحیح و ذهنی بر می‌گردد. طبیعی بودن فعالییت مشاهده شوندگان و بی‌خبر بودن آنان از این موضوع نیز یک ضرورت است، که فراهم کردن آن گاهی مشکل است. علاوه بر همه این ها نتایج مشاهده، ارزش مطلق ندارند، بلکه باید با شیوه‌های دیگر تأیید و تکمیل شوند.

۲- شنونده خوبی باشد

گوش دادن به همان اندازه مهم است که صحبت کردن. به دقت گوش کردن به سخنان دیگران، نشانه احترام به آنان است و البته این کار، همیشه آسان نیست و ممکن است تداخل پیش بیاید ـ تداخل‌ها ممکن است از نوع گفتاری، شنیداری، و منشأ آن آشفتگی، عدم درک زبان گوینده، ناراحتی، انقطاع، هیجان‌های شدید و… باشد. به هنگام گوش دادن، شنونده باید تلاش کند که تداخل صورت نگیرد یا اگر صورت گرفت زود مرتفع شود.

در ارتباط میان‌فردی، همواره پس‌خوراند در جریان است. پس‌خوراند به شما می‌گوید که پیام طبق نظر شما منتقل شده است یا نه؟ ـ گوش کردن مشوقانه، خودش یک پس‌خوراند مثبت به گوینده است ـ تکرار صحبت‌های گوینده و محتوای پیام او، نوعی پس خوراند است.

۳- انتقاد پذیر باشد

یک مبلّغ هر قدر مخاطبان بیشتر و زمینه‌های کاری گسترده‌تری داشته باشد، نیاز بیشتری به هم‌فکری و دانستن نظر دیگران دارد. سازمان‌های تبلیغاتی نیز به همین مقیاس، نیازمندتر هستند. یکی از راه‌های استفاده از نظرات و دیدگاه‌های دیگران مشورت کردن با آنان است؛ لکن مشورت در جایی صورت می‌گیرد که فرد برای حل مشکلی که از آن آگاه است کسانی را با گزینش ارادی، طرف مشورت خود قرار دهد. راه دیگر، شنیدن و توجه کردن به انتقادهای دیگران است.

شنیدن و توجه کردن به انتقاد، ضرورت دارد. ممکن است انتقاد دیگران را نپذیریم یا از نظر عاطفی رنجیده خاطر شویم، اما به هر حال، اطلاع از نظرات دیگران و پذیرفتن نظرات صحیح، یک سرمایه با ارزش است که نباید خود را از آن محروم کرد .

تفکر انتقادی و تفکر خلاق آن‌چنان اثربخش و مثبت است که مبلّغ دینی، علاوه بر اینکه خود باید انتقادپذیر باشد، باید مخاطبان خود را همواره به سوی تفکر انتقادی و خلاق و انتقادپذیری سوق دهد..

۴- خلاقیت داشته باشد

یکی از ویژگی‌هایی که مبلّغ، بسیار نیازمند آن است، خلاقیت است. تبلیغ، همیشه و در همه‌جا یک امر کلیشه‌ای و بسته نیست. مبلّغ به تناسب موقعیت‌ها و شرایط، ممکن است. به شکل های مختلف تبلیغ کند، از وسایل گوناگون استفاده کند. این تصمیم گیری ها به قدرت خلاقیت او بر میگردد.

خلاقیت امر خلق‌الساعه نیست. اما ستادهای تبلیغاتی به هنگام گزینش مبلّغ باید به قدرت خلاقیت فرد توجه داشته باشند. اشخاص خلاق ویژگی‌هایی دارند که از طریق مختلفی مثل مشاهده بالینی ،پرسشنامه، مصاحبه،و… قابل شناسایی و تشخیص هستند.

۵- توانایی برقراری ار تباط قوی را داشته باشد

ضروری‌ترین امر برای مبلّغ، (حتی اگر تبلیغ او چهره به چهره نباشد) ایجاد یک ارتباط قوی بین خود و مخاطب است. همواره رابطه عاطفی، زمینه‌ساز رابطه رفتاری و سپس فکری و شناختی می‌شود. انسان‌ها به صورت ناخودآگاه بسیاری از شیوه‌های ارتباط را به کار می‌برند. اگر مخاطب احساس ارتباط با مبلّغ را نداشته باشد، توجهی به او نمی‌کند، سخن او را نمی‌شنود، نوشته‌اش را نمی‌خواند، نقاشی‌اش را تماشا نمی‌کند و…

یکی از راه‌های ایجاد ارتباط، شناخت و به کارگیری احساسات مناسب در ارتباط میان‌فردی است. احساسات نقش اساسی دارد. باید نسبت به احساسات ارسال شده هشیار باشیم، آن را بشناسیم و پاسخ مناسب بدهیم. باید خشم دیگران، اندوه شدید، گریه اشکبار، شادی‌های کنترل نشده، ناامیدی و امیدواری دیگران را به رسمیت بشناسیم و به تناسب این عواطف و هیجانات با آنان رابطه برقرار کنیم.

خودافشایی در اموری که چندان محرمانه نیست، نیز باعث استحکام رابطه می‌شود. وقتی شما اطلاعاتی در مورد خودتان و از زبان خودتان به مردم می‌دهید، این باعث می‌شود آنان نیز راحت‌تر خودافشایی کنند؛ در این صورت، شما فردی صمیمی به نظر می‌آیید، و گاهی نشان می‌دهد که موقعیت طرف مقابل را درک کرده‌اید.

کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب

منبع:

روانشناسی و تبلیغات، نویسنده:حجت الاسلام کاویانی