راهکاری برای رهایی از درس معارف!!!

اگر به جای سرفصل هایی کلیشه ای و گاها غیر لازم در دروس معارف، فضایی فراهم می شد تا دانشجو گره های ذهنی خود را در زمینه احکام مطرح سازد و با پاسخ هایی مستدل و منطقی آن ها بر طرف سازد، از بسیاری از نابهنجاری های امروز در دانشگاه ها کاسته می شد.

یک خاطره…

در دوران کارشناسی درسی داشتم با عنوان «عرفان عملی در اسلام». از دروس معارف اسلامی بود- همان عمومی- که همه می گیرند برای ارتقاء معدل. بچه ها در این کلاس حضور فعال و چشم گیری داشتند، چون استاد حضور و غیاب می کرد. به گمانم اگر حضور و غیاب نبود، کسی اقبالی به کلاس نشان نمی داد. القصه که ما این درس دو واحدی را خواندیم و با نمره ۲۰-از همان نمره های کمیاب دانشگاه- پاسش کردیم. نمره ای که کلی معدلم را بالا کشید و خلاصه اینکه درس مفیدی بود! اصل مطلب اینکه بنده عرفان نظری بلد نبودم، اصلا اهل عرفان نبودم! من از کل مسلمانیم همین چهار رکعت نماز و یک ماه روزه ماه رمضان را به سرانجام می رساندم کلی کار بود! عارف شدنم پیش کش! فکر نمی کنم هیچ یک از بچه های کلاس هم، عارف از این کلاس بیرون آمده باشند، خیلی هاشان حتی یادشان نمی آید اصلا استاد چی گفت!

درسی برای پاس کردن…

در یک نگاه می توان دروس معارف را شاه راهی برای ارتقاء معدل دانست. شاید از این خصیصه نتوان به عنوان یک نقطه ضعف یاد کرد ولی می توان در نگاهی دقیق، نقدی منصفانه بر محتوای این دروس وارد آورد. دروسی که گاها دنباله دروس دین و زندگی دبیرستان هستند با شاخ و برگی بیشتر. اما، آیا جوان ما نیازمند دانستن مطالبی چون عرفان عملی، انواع توحید و غیره است. مطالبی که در دوران دبیرستان نیز بیان شدند ولی اگر قرار بود موثر باشند باید تاثیر آن را در ورودی دانشگاه ها می دیدیم. هنگامی که ما هنوز نتوانسته ایم ساده ترین نمود اجتماعی دین اسلام، یعنی حجاب را برای جوان خود تبیین و درونی کنیم. آیا هدف از گنجاندن دروس معارف در واحدهای درسی دانشگاه ها، دنبال کردن رسالتی خاص بوده است و یا تنها برای آن بوده که بگوییم دانشجوی ما در دوران تحصیل خود فلان تعداد واحد دروس معارف گذرانده است.

اگر هدف تحویل نیروی متخصص با ایمان به جامعه است باید بدانیم هیچ کس تنها با دانستن مراتب توحید و یا انواع عرفان، با ایمان نمی شود. مگر آن که حیا که نمود اجتماعی آن حجاب است، درون او نهادینه گردد. چنان چه امام باقر(ع) می فرمایند : الحیاءُ والایمانُ مقرونانِ فی قَرْن فاذا ذَهَبَ اَحَدُهما تَبِعَهُ صاحبُهُ؛ حیا و ایمان قرین یکدیگرند، پس هرگاه یکی از آنها برود دیگری نیز خواهد رفت ( بحارالانوار، ج ۷۸، باب ۲۲، روایت ۵).

دانشجوی امروز، کسی است که به همه چیز با دیدی تحلیلی می نگرد و مفید به فایده بودن هر چیز را بنا بر نیازهای روز می سنجد. در میان دانشجویان، عده کمی هستند که در اصول دین مشکل داشته باشند و همان عده قلیل نیز باید پاسخ های خود را در محیطی خصوصی دریافت کنند تا برای دیگران شبه ایجاد نشود. اما عمده ترین مشکلات در فروع و احکام اسلامی است. اگر به جای سرفصل هایی کلیشه ای و گاها غیر لازم در دروس معارف، فضایی فراهم می شد تا دانشجو گره های ذهنی خود را در زمینه احکام مطرح سازد و با پاسخ هایی مستدل و منطقی آن ها بر طرف سازد، از بسیاری از نابهنجاری های امروز در دانشگاه ها کاسته می شد.

جای خالی سرفصلی با نام «حجاب» در میان دروس معارف قابل لمس است. درسی که در صورت ارائه می‌توانست به بسیاری از سوال ها در این زمینه پاسخ دهد و نیز بسیاری از شبهه ها را بر طرف سازد. شبهه‌هایی همچون مانع بودن حجاب برای فعالیت اجتماعی، و یا استدلال های غلطی که برای بد حجابی آورده می شود همچون، بد حجابی برای یک رنگی.  بی پاسخ ماندن تمامی این شبهه ها و باورهای نادرست در محیطی علمی همچون دانشگاه نشان از کم کاری و بی توجهی برخی از اساتید دروس معارف است.

اگر باور داشته باشیم که حجاب یک معرفت است، پس باید فضایی را فراهم آوریم تا دانشجو بتواند این معرفت را کسب کند. برگزاری کارگاه های معارف در کنار دروس معارف برای ایجاد فضایی پویا برای مطرح شدن سوالات مربوط به حجاب می تواند گوشه ای از فضای بازی که باید کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها ایجاد کنند را فراهم آورد تا دانشجویان بتوانند بدون درنظر گرفتن نمره و تنها برای باز شدن گره‌های ذهنی خود، سوالات خود در زمینه حجاب و یا باورهای خود در این زمینه را مطرح کنند و با روندی درست و در فضایی صمیمی پاسخ های خود را بشنوند تا قانع شوند.

کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب