چگونه معنویت پیاده روی اربعین را حفظ کنیم؟

امروزه بشر در اثر پیشرفت‌های سریع علمی و تجربه های به دست آمده، در لایه‌های پنهانی وجودش نیاز به معنویت را برای داشتن جامعه ایی سالم به وضوح احساس می کند. اما متأسفانه با حرکت به سوی کجروی‌ها در ابعاد مختلف زندگی، موجب از بین رفتن سلامت اجتماعی شده است. سلامت اجتماعی فقط نبود بیماری و نقص نیست بلکه آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و این آسایش روانی و اجتماعی برای زنان و مردان تعاریف مختلفی دارد.

تعریف آسایش روانی و نقش معنویت در تأمین آن

آسایش روانی یک زن در جامعه زمانی تأمین می شود که او از نگاه افراد بیمار دل در امان باشد و بتواند بدون اینکه ابعاد جنسیتی اش در نظر گرفته شود به عنوان یک فرد در جامعه به فعالیت اجتماعی بپردازد. آسایش روانی یک مرد هم زمانی در جامعه فراهم می شود که محیط اطرافش برای نگاه او ایمن باشد. یعنی مرد با نگاه کردن به اطراف تحت فشارهای روانی قرار نگیرد و در واقع زمینه برای تحریک و گناه کردن او فراهم نشود. بنابراین لازمه ایجاد آرامش روانی در جامعه این است که  زنان در جامعه از پوشش معقول و شرعی برخوردار باشند و مردان نیز نگاه های خود را کنترل کنند.

برای رسیدن به این جامعه ایده آل نقش معنویت بسیار پر رنگ است. اگر اجتماع محل عرضه انواع محرک‌های نفسانی باشد و روابط اجتماعی بر این اساس استوار شود ذهن انسان‌ها بیشتر برای برآورده کردن خواسته‌های نفسانی بکار می‌افتد و در این مسیر معنویت به فراموشی سپرده می‌شود.

اما با کمی تعقل می‌توان در یافت که معنویت ضمن آنکه به حیات و زندگی معنا، روح و هدف می‌بخشد؛ انسان را در مسیری از کمال قرار می‌دهد که در هیچ موردی متوقف نمی‌شود و این نوع نگرش ضمن ارائه هدف‌های متعالی و مقدس افرادی فداکار می‌سازد و آدمی را نیز از سقوط نجات می‌دهد. به عبارتی معنویت داروی درمان بسیاری از نابسامانی‌ها و بیماری‌های بشر امروز مانند چشم چرانی، بی غیرتی، بی حیایی و… است.

زیارت و سلامت روانی

تأثیر رفتارها یا اعمال مذهبی را در بالا بردن معنویت نمی توان نادیده گرفت. این رفتارها یکی از مهمترین مواردی هستند که تأثیر آن ها در سلامت جسم و روح انسان غیر قابل وصف است. از جمله این رفتارها را می‌توان: نماز، روزه، حج، دعا و زیارت و…را نام برد. در این مقاله به موضوع زیارت اربعین اشاره کرده و تاثیر آن را بر کنترل نگاه و همچنین بهبود وضعیت پوشش که در راستای ارتقای سلامت اجتماع است بررسی می‌کنیم.

زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین

زیارت یکی از اعمال و مناسک دینی است و به عنوان یک تجربه فردی در ارتباط با خداوند تلقی شده و در دین توحیدی اسلام جایگاه ویژه ای دارد. رفتارهای دینی مثل زیارت و عبادت در نزد مسلمانان به عنوان یک ارزش محسوب شده و بر انجام آن ها تأکید شده است؛ خصوصاً  زیارت امام حسین(ع). فضیلت این زیارت تا اندازه ایی است که امام صادق(ع) فرموده اند:

«لو یعلم النّاس ما فی زیاره قبر الحسین (ع) من الفضل لماتوا شوقاً؛ اگر مردم فضیلت زیارت قبر امام حسین(ع) را می‌‌دانستند از شوق جان می‌ باختند.»(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۳۱۹)

و امام حسن عسگری (ع) یکی از نشانه های مؤمن را زیارت در روز اربعین می دانند و می فرمایند:

«نشانه‏ هاى مؤمن پنج چیز است: نمازهاى پنجاه گانه (منظور نمازهای روزانه و نوافل آن هاست که پنجاه رکعت می شود)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، بر خاک سجده کردن، بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.»(وسائل الشیعه، ج ۱۰ ص ۳۷۳ و نیز التهذیب، ج ۶ ص ۵۲)

آثار سفر اربعین در زائران

یکی از آثار سفر به عتبات عالیات در اربعین بالا بردن معنویات در انسان است. در این سفر که توصیه شده پیاده طی شود انسان خود را با میلیون ها نفر همراه و هم مسیر می بیند. میلیون ها نفری که از نظر پوشش، خوراک، محل اسکان و مهم تر از همه هدف شبیه به هم هستند. وقتی یک فرد خود را عضو یک گروه می بیند ناخودآگاه با آن گروه هم نظر می شود  و با  اعضای آن گروه باورهای مشترک پیدا می کند و عقایدشان را می پذیرد. به همین دلیل در زیارت اربعین عقاید بسیاری از افراد تغییر می کند و باورهای مذهبی در آن ها عمیق تر می شود.

این سفر علاوه بر این که یک جماعت میلیونی را یک رنگ می کند، فرصتی را نیز فراهم می آورد تا هرکسی بتواند با خودش خلوت کند و همین خلوت کردن تلاشی در راستای خودسازی فرد است. به همین دلیل اغلب وقتی افراد از این سفر معنوی بر می گردند تا مدتی آثار این خود سازی را با خود دارند و سعی می کنند تا به عقاید دینی خود پایبند باشند. این موضوع از نظر علمی نیز ثابت شده است. یافته‌های پژوهشی ثابت کرده اند که افرادی که عازم سفرهای زیارتی هستند در مقایسه با افراد گروه سیاحتی، هم قبل از سفر از سلامت روانی بالاتری برخوردار بوده اند و هم این که سفر زیارتی در مقایسه با سفر سیاحتی باعث بهبودی و افزایش سلامت روانی افراد زائر شده است.

چگونه این آثار را با خود داشته باشیم؟

بسیاری از افراد هستند که به محض برگشتن از سفرهای زیارتی و بعد از گذشت مدت زمانی به حالت اول خود بر می گردند و معنویت به دست آمده از سفرشان را به راحتی و طی گذشت زمان از دست می دهند. اما میتوان نتیجه به دست آمده از سفرهای زیارتی را با انجام کارهای زیر برای همیشه حفظ کرد.

۱- توکل به خدا و توسل به ائمه: برای اینکه آثار و برکات سفرهای زیارتی در وجودمان حفظ شود اول از همه باید از خدا کمک بخواهیم. در ادامه این مسیر تنها خداست که می تواند یاری دهنده ما باشد. توکل کردن به خدا و کمک خواستن از او و همچنین توسل کردن به امامان بزرگوار برای باقی ماندن در این راه و حفظ اثرات این سفر معنوی بسیار مهم است.

۲- شرکت در هیأت های مذهبی: یکی از مکان هایی که می توان با حضور یافتن در آنجا در حال و هوای سفرهای زیارتی باقی ماند هیأت های مذهبی است. حضور در این هیأت ها باعث زنده نگه داشتن یاد ائمه اطهار(ع) در دل هایمان می شود.

۳- رفتن به اماکن زیارتی: رفتن به اماکن مذهبی یکی دیگر از راه هایی است که باعث استمرار آثار و برکات سفرهای زیارتی در وجود ما می شود. شاید این امکان برای ما فراهم نباشد که به محض اراده کردن بتوانیم به مشهد و یا کربلا برویم. اما رفتن به امامزاده ها و مکان های زیارتی می تواند حال و هوای لحظات ناب زیارت و معنویت حاصل از آن را در ما زنده نگه دارند.

۴- همنشینی با افراد مذهبی: یکی از کارهایی که می توان از آن برای حفظ معنویت به دست آمده از سفرهای زیارتی استفاده نمود همنشینی با کسانی است که از نظر مذهبی از ما بالاتر هستند. نشست و برخواست با این افراد به ما کمک می کند تا از مسائل دینی و معنوی دور نمانیم.

بعد از این سفر بزرگ بیشتر ما واجباتمان را ترک نمی کنیم. تا مدتی سمت محرمات نمی رویم. خیلی از ما در طول سفر کربلا با حجاب می شویم. خیلی از ما آرایش کردن را کنار می گذاریم. بسیاری از ما مراقب نگاهایمان هستیم و در تمام این مدت احساس می کنیم که حالمان خوب است. اما نمی دانم چه اتقافی می افتد که وقتی بر می گردیم دوباره همه چیز از اول شروع می شود. بیایید این بار تلاش کنیم حال خوبمان را تا اربعین سال بعد حفظ کنیم.