شرم شیرین خواستگاری

در این پرونده ، حیا را در قلمرو خانواده پیجویى کرده ، در مراحل گوناگون زندگى مشترک ، مورد بررسى قرار مى‏ دهیم . بخش‏هاى مختلف این بحث ، عبارت‏اند از : حیا خواستگارى تا آغاز زندگى مشترک ، حیا در روابط همسران ، حیا در روابط فرزندان با والدین و بالعکس ، و حیا در روابط خانواده با دیگران

معمولاً آغاز زمزمه‏ هاى مربوط به ازدواج ، همراه با شرم و حیاست . وقتى با فرزندى درباره ازدواجْ سخن گفته مى ‏شود ، ممکن است شرم کند ، سرش را به زیر بیندازد ، محل را ترک نماید و یا از خانواده خود بخواهد که سخن دیگرى را دنبال کنند . جواب مثبت دادن نیز معمولاً با صراحت نخواهد بود . اگر فرزندى قصد ازدواج داشته باشد ، شاید از مطرح کردن آن با والدین خود ، شرم کند . پیشْ‏دستى والدین مى‏تواند این امر را تسهیل کند . اگر کسى پیش‏قدم نشود ، ممکن است فرزند ، کسى را واسطه قرار دهد و از طرح مستقیم آن بپرهیزد

پس از آن ، نوبت به مراسم خواستگارى مى ‏رسد . خواستگارى ، یکى از مواردى است که بیشترین بار شرم و حیا را براى فرد دارد و معمولاً با عرق کردن و سرخ شدن و بند آمدن زبان و سر به زیر انداختن و تپش شدید قلب ، همراه است . در این قبیل امور ، معمولاً بزرگ‏ترها پیش‏قدم شده ، به کمک عروس و داماد مى ‏آیند . صحبت کردن درباره این موضوع ، براى بزرگ‏ترها ساده‏تر است ؛ زیرا اولاً آنان براى کس دیگرى خواستگارى مى ‏کنند و ثانیا آنان ، خود از این تجربه‏ ها داشته ‏اند و این اوّلین بار نیست که در چنین مراسمى شرکت مى‏کنند . تکرار تجربه ، باعث کاهش حیا مى ‏شود . شخص داماد از این جهت که تجربه اوّل او و اوّلین نقطه آغاز زندگى اوست و از طرفى ، پاى ارتباط زناشویى نیز در میان است ، معمولاً دچار شرم و حیاى شدید مى‏شود . کسانى که براى ازدواج دوم به بعد به خواستگارى مى‏روند ، احتمالاً کمتر دچار شرم و حیا مى ‏شوند ؛ زیرا هم تجربه خواستگارى را دارند و هم تجربه زناشویى را ، و این ، میزان حیا را کاهش مى‏دهد . در روایتى آمده است که تجربه‏هاى زناشویى ، به ترتیب ، حیاى زن را کاهش مى‏دهد . ^۱ به نظر مى‏رسد این امر در مورد مردان نیز صادق است . مقایسه میزان حیاى مردان از خواستگارى تا تولّد فرزند ، مى‏تواند بیانگر تفاوت در مراحل مختلف باشد .

به هر حال ، هنگام خواستگارى ، فشار شرم ، بیشتر از هر زمان دیگرى است . این وضعیت براى کسانى که خود باید اقدام کنند ، دشوارتر است . حضرت على علیه‏ السلام از کسانى است که والدین او هنگام خواستگارى ‏اش حضور نداشتند . ایشان ، پیش از این که دیگران ، باب سخن را بگشایند و او را نسبت به ازدواج با دختر رسول خدا تشویق کنند ، خود ، اقدامى نکرد و تنها پس از پیش‏دستى دیگران بود که تصمیم گرفت نسبت به خواستگارى حضرت زهرا علیهاالسلام اقدام نماید . لذا بدین منظور ، تا سه بار نزد رسول خدا رفت و هر بار به خاطر مقام باعظمت حضرت ، از طرح خواسته خود ، شرم کرد و نتوانست سخنى بر زبان جارى سازد . در مرتبه سوم ، رسول خدا به کمک ایشان آمد و فرمود : «گویا کارى دارى . آنچه را مى‏خواهى ، بگو» . این کار ، راه را براى حضرت على علیه‏السلامهموارتر ساخت و ایشان توانست خواسته خود را مطرح کند . وقتى حضرت با استقبال رسول خدا روبه رو شد ، بار دیگر ، شرم به وى اجازه ماندن نداد و لذا فورا از حضور پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله مرخّص شد . ^۱

امام حسن مجتبى علیه ‏السلام فرزندى به نام حسن داشت که یکى از دختران عموى خود ، امام حسین علیه ‏السلام را خواستگارى کرد . هنگام خواستگارى ، حضرت به وى فرمود : «هر یک از دخترانم را که مى‏ خواهى انتخاب کن» . حسن از شرم نتوانست سخن بگوید . لذا امام حسین علیه‏ السلام به کمک وى آمد و مسئله را به گونه‏ اى ختم کرد . ^۲

مسئله دیگر ، طرح موضوع خواستگارى با دختر است . معمولاً دخترها در این گونه موارد ، خجالتى‏ تر هستند و اگر با پیشنهاد مطرح شده موافق باشند ، نمى ‏توانند صریحا جواب مثبت دهند و حدّاکثر کارى که مى‏کنند ، سکوتِ حاکى از رضایت است . رسمى که هنگام خواندن خطبه عقد در میان ایرانیان وجود دارد که شخص عاقد براى بله‏گرفتن تا سه بار درخواست خود را از عروس تکرار مى ‏کند ، از همین فرهنگ حیا سرچشمه مى‏گیرد . اگر دخترى در همان مرتبه اول و بخصوص با صداى رسا «بله» را بگوید ، او را دخترى بى ‏حیا و پُر رو مى ‏شمُرَند . وقتى رسول خدا موضوع خواستگارى على علیه‏ السلام را با دختر خود فاطمه علیهاالسلام در میان گذاشت ، ایشان از دادن پاسخ صریح ، خوددارى کرد و با سکوتِ حاکى از رضایت ، موافقت خود را اعلام کرد و رسول خدا ، با گفتن تکبیر ، اعلام کرد که این سکوت ، نشانه رضایت است . ^۳

۱ –  ر .ک : شرح الأخبار ، ج ۲ ، ص ۳۵۵ ؛ إعلام الورى ، ص ۱۶۰ ؛ بحار الأنوار ، ج ۱۹ ، ص ۱۱۲ .

۲ –  مقاتل الطالبیین ، ص ۱۲۲ ؛ کشف الغمّه ، ج ۲ ، ص ۲۰۲ ؛ بحار الأنوار ، ج ۴۴ ، ص ۱۶۷ .

۳ –  الأمالى ، طوسى ، ص ۴۰ ، ح ۱۳ ؛ مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۳ ، ص ۱۲۷ ؛ بحار الأنوار ، ج ۴۳ ، ص ۹۳ .

منبع :  برگرفته از کتاب پژوهشی در فرهنگ حیا،  پدیدآورنده : عباس پسندیده

                                                  گرد آوری شده توسط گروه خانواده با حجاب

_________________________________________________________________

مطالب مرتبط :

 ۱٫ اولین رویارویی عروس و داماد

۲٫ مرزبندی حیا در زندگی مشترک

۳٫ راهکارهای ائمه علیهم السلام برای تربیت فرزند با حیا

۴٫ مرزی برای دیدارهای خانوادگی