هیئت فرصت هرساله ای برای تبلیغ، که می سوزد

هر ساله با فرارسیدن محرم حال و هوای شهر عوض می­شود و همه مردم در تکاپوی برگزاری مراسمی باشکوه برای آقا اباعبدالله­‌الحسین علیه السلام هستند، هم محله­‌ای­‌ها با همکاری هم تکیه­ها، کوچه و خیابان‌ها را سیاه­‌پوش می­کنند، برخی به دنبال تعمیر وسایل صوتی و تصویری هستند، مسئول تدارکات وسایل پذیرایی از عزاداران را آماده می­‌کند، بزرگترها از مداحان و سخنرانان برای برگزاری مراسم دعوت می‌‌کنند، در سطح شهر پلاکاردها و بنرهای مراسم نصب می­شود و … .

همه می‏‌آیند:

در محرم پیر و جوان، زن و مرد، کوچک و بزرگ با شرکت در این عزاداری­‌ها سعی می­‌کنند آیین و سنت سوگواری برای امام حسین علیه­‌السلام را که از زمان شهادت ایشان بوجود آمده زنده نگهدارند. با اینکه اصلی‌­‌‌ترین رسالت هیأت­های مذهبی اقامه عزاداری و سوگواری و ذکر مصیبت برای شهادت آن حضرت است ولی این رسالت در راستای زنده نگه­داشتن و تبلیغ و ترویج آن چیزی است که امام بزرگوار برای آن جان خود را فدا کرد؛ امام حسین علیه­السلام در زمان حرکت به سوی کوفه می­فرمایند من برای احیا سنت جدم رسول الله می­روم نه برای بدست آوردن حکومت و خلافت. هدفی که در مراسم­های سوگواری و عزاداری از بعد از شهادت امام علیه­السلام دنبال می­شد، چه در دوران امامان دیگر و چه بعد از غیبت کبری، چیزی جز همان هدف قیام اباعبدالله­الحسین علیه­السلام نبوده است، احیا امر به معروف و نهی از منکر، بیان صحیح احکام الهی، نجات مردم از ظلم و ستم، ایستادگی در برابر حکومت ظالم، و به طور کلی می­توان گفت هدف و کارکرد آن تبلیغ دین و بیان احکام الهی است.

نمایی تاریخی از کارکرد هیئت

قبل از انقلاب اسلامی که کشور تحت سلطه نظامی لاقید به دین بود و مردم از ظلم و ستم آنها به ستوه آمده بودند، هیأت­های عزاداری و مذهبی که تشکیلاتی مردمی بود، تبدیل به پایگاه و سنگری برای مقابله با این رژیم شده و از طریق سخنرانی و خواندن روضه و مرثیه، مردم را با نیات و اهداف پلید و شوم آنها آشنا می­کردند؛ می­توان گفت هیئت‌ها در آن زمان سیاسی و کارکرد آن بیشتر اطلاع­‌رسانی و آگاه­سازی مردم بود؛ البته کارکرد ارشادی و مطرح کردن مباحث دینی نیز در عزاداری‌ها به چشم می­‌خورد ولی به دلیل اوضاع کشور، احکام الهی نیز رنگ و بوی سیاسی داشت. با این‌که در آن زمان‌ها دسترسی به وسایل ارتباطی و اطلاع­‌رسانی محدود بود ولی مردم از طریق شرکت در هیئت­‌های عزاداری از اوضاع و احوال مطلع می­‌شدند، به همین دلیل بود که رژیم شاه از برگزاری مراسم عزاداری خصوصاً برپایی تعزیه هراس داشت و آن را تا مدتی ممنوع کرد.

در دوران انقلاب اسلامی نیز هیئت­‌های مذهبی در کنار دیگر ابزار ارتباطی و تبلیغی کارکرد خود را حفظ، و نه تنها در حوزه سیاست بلکه در تمام حوزه­‌ها فعال بودند و همراه با عزاداری و سوگواری و برگزاری نماز جماعت، مردم جامعه ـ اعم از پیر و جوان، زن و مرد، کوچک و بزرگ ـ را با مسائل و مشکلات جامعه دینی آشنا می­‌کردند. پس از پیروزی انقلاب این هیئت‌ها همراه با دیگر مبلغان دین در راستای حفظ و احیاء شعائر دینی و مذهبی، نشر فرهنگ دینی در سطوح مختلف اقشار جامعه، گسترش آموزه­‌های دینی در میان مردم، فراهم نمودن زمینه حضور گسترده جوانان و نوجوانان در مناسبت­‌های اسلامی و پرورش روحیه قشرهای مختلف از بُعد معنوی و عاطفی نقش ایفا کردند.

در سال­‌های دفاع مقدس چه بسیاری از جوان‌ها که از طریق شرکت در مراسم­‌های مذهبی با اهل بیت علیهم­‌السلام و آموزه­‌های دینی آشنا شدند و از همین راه وارد جبهه شده و جان خود را فدای اسلام و میهن کردند. در آن روزها که بیشتر دغدغه و تلاش مردم و مسئولان دفاع از میهن بود، این هیئت‌ها و مراسم­‌‌های مذهبی بودند که نگذاشتند آموزش و یادگیری آموزه­‌ها و مفاهیم دینی تعطیل شود و تبلیغات دشمن آنها را سست و بی­‌دین کند.

به طور کلی می­توان گفت در سال­‌های اولیه انقلاب هیئت­‌های مذهبی به مثابه یک رسانه از کارکردهای ارشادی، اطلاع­‌رسانی و آگاهی، آموزشی برخوردار بوده­اند، ولی بتدریج با پیشرفت وسایل ارتباط­ ­جمعی و ظهور تکنولوژی، این کارکردها تحلیل رفت و کم کم به جایی رسید که می‌­توان گفت امروزه تحت تأثیر تکنولوژی و ابزارهای ارتباطی مدرن، این مراسم‌ها کارکردهای خود را از دست داده‌­اند.

حال و روز کنونی

در چند سال اخیر از یک طرف هجمه­‌های دشمنان و ترویج شبهات و اطلاعات غلط در فضای مجازی شدت یافته و از طرف دیگر با این که استقبال نوجوانان و جوانان از هیئت‌ها و مراسم­‌های مذهبی بیشتر شده ولی به جای این که این مراسم‌ها محملی برای ارائه اطلاعات صحیح، بصیرت­افزایی و پاسخگویی به این شبهات باشند، تحت تأثیر شرایط قرار گرفته و با شکلی متفاوت از آنچه در گذشته بوده عمل می­‌کنند. هم­‌اکنون بسیاری از فعالیت‌ها و نقش­‌های مختلفی که هیتت‌ها می­‌توانند انجام دهند از بین رفته و تنها تکیه آنها بر مداحی و سینه زنی است، به گونه­‌ای که متأسفانه گاهی شاهد جوان­‌هایی هستیم که با اینکه در مراسم­‌های عزاداری شرکت می­‌کنند ولی از انجام فرائض فراری هستند و اعتقادی به آن‌ها ندارند؛ در حالی که می­‌توان در همین جلسات و روضه­‌ها آن‌ها را با دین و آموزه­‌های دینی آشنا و معتقد کرد.

امروزه به این دلیل که جوانان و نوجوانان مخاطبان اصلی تبلیغات سوء دشمنان هستند و بیشتر از دیگر افراد جامعه تحت تأثیر آن قرار گرفته­‌اند و با وجود شبهات بسیاری زیادی که درباره اهل بیت علیهم­‌السلام و مضامین دینی وجود دارد، نیاز به تبلیغ و آموزش مفاهیم دینی در جامعه به شدت احساس می­‌شود، ولی برنامه­‌ریزان و مسئولان اجرایی با بی­‌توجهی به فضایی که بوجود آمده سعی می­‌کنند از روش­‌هایی اجبار، اکراه و زور و تهدید استفاده کنند که امروزه اصلاً کارساز نیست، مثلاً برای ترویج حجاب گشت ارشاد قرار می‌­دهند در حالی که از طریق سخنرانی‌­ها در مراسم‌های مذهبی و هیئت‌ها و با بیان اهمیت و فواید حجاب و ذکر دلایل اصلی وجوب آن می­‌توان آنها را به این امر مهم بدون اکراه و اجبار علاقه­‌مند کرد، چون حضور این‌ها در این مراسم­‌ها با علاقه و بدون فشار دیگران بوده است، لذا مطالبی که در آن بیان می­‌شود، اگر با روش و شیوه درست منتقل گردد، به شدت در روحیه و ذهن آنها باقی می­‌ماند.

بنابراین گذشته وتاریخ به خوبی نشان می­‌دهد که هیئت‌ها و مراسم­‌های مذهبی و عزاداری از ظرفیت و پتانسیل خوبی برای تبلیغ برخوردارند که مبلغان و دست اندرکاران این مراسم­‌ها باید همانند گذشته از آن استفاده کرده و آموزه­‌های دینی را ترویج و تبلیغ کنند. چون جوانان و نوجوانان با علاقه و میل خودشان در این مراسم‌ها حاضر می­‌شوند آنچه که می­‌بینند، می­‌شنود و یاد می­‌گیرند از دل و جان قبول می­‌کنند؛ لذا نباید از این رسانه که از گذشته با کارکرد آن آشنا هستیم غافل شد و میدان را به رسانه­‌های بیگانه داد.

کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب