یک سفر و عواقب شوم آن در سایه قلدری

تاریخ بی­ حجابی اجباری! 

رضاخان در سفری چهل روزه که به ترکیه کرد از نگاه خویش به دنبال اجرای اصلاحاتی بود که ریشه قلدر مابانه داشت. وی به تقلید از ترکیه و پس از سفر شاه افغانستان به ایران به همراهی همسرش و بدون حجاب به دنبال کشف حجاب تغییر لباس مردم و تاسیس دانشگاه شد.

در مشهد مردم در برابر این حکم رضاخان پهلوی در ابتدا برای استفاده از کلاه ها و تغییر لباس و سپس شایع شدن بحث کشف حجاب اعتراضاتی صورت گرفت و مردم با تجمع وتحصن در مسجد گوهرشاد در کنار علما به این واقعه اعتراض کردندرضاخان که با زور سر نیزه و با حمایت بیگانگان به قدرت رسید، طرح اسلام زدایی را به اجرا گذاشت. روحانیون در مقابل این توطئه ساکت ننشستند و به مخالفت پرداختند و آیت‌ا… قمی در تهران بازداشت شد . به دنبال این مسأله مسجد گوهرشاد که چند روزی بود محل اجتماع و سخنرانی علیه اسلام زدایی بود حال و هوای دیگری گرفت و اجتماعات مردمی وسیعتر و اعتراضات گسترده‌تر شد. به همین خاطر به شهربانی مشهد دستور داده شد وعاظ معروف را دستگیر کنند. عده‌ای از وعاظ خراسان دستگیر شدند اما روحانیون و خطبا خصوصا شیخ محمدتقی نیشابوری معروف به بهلول در افشای سیاست اسلام زدایی رضاشاه مصمم‌تر شدند سرانجام به دستور رضاشاه در روزهای ۲۰ و ۲۱ تیر ماه ۱۳۱۴ شمسی مسجد گوهرشاد که مملو از جمعیت معترض بود مورد حمله قشون قزاق قرار گرفت و مسجد گوهرشاد به خاک و خون کشیده شد.

صبح روز جمعه ۲۰ تیر ۱۳۱۴، قزاقان رضا‌خان برای متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و بی‌محابا به طرف مردم تیراندازی کردند و در این ماجرا حدود ۱۰۰ نفر کشته و زخمی‌شدند. اما مردم متفرق نشدند و مقاومت کردند. پس از این هجوم، مردم از اطراف با ابزاری از قبیل داس، بیل، سنگ، چوب و … به طرف مسجد سرازیر شدند. مسجد گوهرشاد مملو از جمعیت شد.

روز شنبه ۲۱ تیر ماه در مسجد گوهر شاد، شعارهایی بر ضد سلطنت و ضد حجاب زدایی از سوی مردم داده می‌شد و مسجد یکپارچه سرود مقاومت سر داده بود وحشت مقامات دولتی را فرا گرفت.

سرانجام رضا شاه دستور داد که همه را دستگیر و مجازات نمایند. سران شهربانی و آگاهی، نیروهای خود را هماهنگ کردند و قرار گذاشتند پس از نیمه شب، تهاجم خود را آغاز نمایند.

قزاقان از قبل در نقاط حساس شهر و اطراف مسجد گوهرشاد مستقر شدند و مسلسل‌های سنگین را بر بام‌های مشرف به مسجد کار گذاشتند. نیروهای قزاق و شهربانی و آگاهی علت حضورشان را حفاظت از بانک‌ها اعلام نمودند.

اسدی، نایب‌التولیه رضاشاه، از نقشه کشتار مردم مطلع شد و چون می‌دانست که مجتهدان هم در مسجد هستند، در صدد بر آمد تا آنها را از مسجد خارج نماید. از این‌رو به دروغ پیغامی‌به آنها فرستاد که تلگراف شما را اعلی‌حضرت همایونی پاسخ داده و شما باید برای مذاکره تشریف بیاورید. با این حیله و ترفند مجتهدان را از کشیک‌خانه به مسجد دارالتولیه کشاند. او می‌دانست اگر مجتهدان و عالمان طراز اول در این حمله و یورش کشته شوند، خراسان یکپارچه آتشی خواهد شد و این آتش گسترش خواهد یافت و دیگر به هیچ وجه ممکن نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. پس توانست با این حیله علما را از مسجد خارج نماید پاسی از نیمه‌های شب دوازدهم ربیع‌الثانی گذشته بود که صدای مسلسل‌های قزاقان حرم مطهر امام رضا(ع) را به لرزه در آوردند و سربازان شاه به فرماندهی سر لشکر ایرج مطبوعی، برای فتح مسجد گوهر شاد به حرکت در آمدند. عده‌ای از مأموران مخفی رژیم، از قبل وارد مسجد شده بودند و قرار بود که آنها از داخل وارد عمل شوند و راه را برای ورود نیروهای رضا‌خان به داخل مسجد هموار سازند و این چنین هم شد. نیروهای رضا خان، اسلحه به دست به داخل مسجد گوهر شاد یورش بردند طبق اسناد بیش از ۲ هزار نفر اعم از زن و مرد را در مسجد گوهرشاد به رگبار مسلسل های قزاق بستند. به گفته بعضی از شاهدان عینی روز یک شنبه ۱۲ ربیع الاول بیش از ۵۶ کامیون جنازه از مسجد و اطراف آن به سمت یک گور دسته جمعی حرکت کرد در حالی که برخی از زخمیها هنوز در بین جنازه ها بودند آنها را دفن کردند.و همه را در خندقی که در بیرون شهر برای همین منظور حفر کرده بودند،ریختند و روی آن را پوشاندند که هنوز آن نقطه به‏«قتلگاه‏» مشهور است. عده ای در حدود ۱۵۰۰ نفر هم بازداشت و روانه بازداشتگاه ها شدند.

پس از این وقایع که با شایعه برنامه کشف حجاب در تیر ماه رخ داد حکومت بدون کوچک ترین توجهی به اعتراضات و خون های ریخته شده بخشنامه‌ی کشف حجاب جهت تصویب رضاشاه در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۱۴ از طرف رئیس‌الوزرا به دربار فرستاده شد تا در اول دی دستورالعمل اجرای غیر رسمی قانون کشف حجاب به تمام ولایات ایران ارسال گردد. در سال ۱۳۲۰ که رضاشاه ایران را ترک کرد اجرای قانون کشف حجاب سریعا فراموش شد.ولی همچنان تا سالها آثار سوئ این اقدام در فضای فرهنگی ما حکم فرماست. کاری که به بهانه متمدن سازی ایران در پیش گرفته شد بعد از چند سال تنها به توسعه فحشا و بی و بند باری در کشور تبدیل شد و اثری در پیشرفت زنان مگر در قشر خاص و مرفه جامعه در پیش نداشت و اکثریت زنان کشور همچنان در فقر فرهنگی و اقتصادی و مشلات خویش غرق بودند؛ و شاه به سفر رفته به جزیره و سفر آخرت رفته، نبود که ببیند چه کار می‌توانسته بکند که نکرده و چه کار نباید و کرده……..

به هر حال در چند سال اخیر در روز کشتار مردم در مسجد گوهرشاد این روز که با نام روز عفاف و حجاب نامیده می شود در پاسداشت از فرهنگ عفاف و حجاب راهپیمایی و مراسمی صورت می گیرد که جای سوال دارد که آیا کافی است؟

کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب