من مادر هستم،اما چه مادری؟!

داستان فیلم من مادر هستم، داستان دو خیانت است. عوامل این فیلم می خواهند  چنین داستانی که نتیجه گیری اخلاقی هم پشتش وجود ندارد به تصویر بکشند. اصلا در این فیلم اشاره ای نمی شود که زناکاری آیا عمل درستی است یا غلط. نسبت این فعل با خداوند چیست. آیا ما می خواهیم با این فیلم به مردم یاد بدهیم که چطور زندگی کنند؟! سوال دیگر این هست چرا حکم الهی قصاص که مخالفینش مرتد قطعی محسوب می شوند باید با مهر وزارت ارشاد در سینمای ما تخطئه بشود؟

خوشبختانه بعد از مدت های طولانی که شاهد گسترش بی عفتی و اشاعه فحشا در سینما بودیم؛ این بار با اکران فیلم من مادر هستم عده ای دلسوز دین و فرهنگ، فریاد از نهاد بر آورده و خواستار برخورد با این فیلم و روند نامناسب سینما شدند، در اینجا بخشی از سخنان سید حسین علوی در جلسه نقد این فیلم همراه عوامل و در ادامه داستان فیلم و توضیحات تکمیلی را بیان می کنیم.

سید حسین علوی (از منتقیدن و معترضین فیلم من مادر هستم):در این فیلم کاراکتر مثبت، مظلوم و تو سری خورده فیلم دختری است زناکار، شراب خوار، فاسد که این آدم دارد به چوبه دار سپرده می شود و مخاطب با او همذات پنداری می کند. او را مظلوم می پندارد. آنی هم که دارد قصاص می کند هم زنا کار است. هم کسی که قصاص می کند آدم کثیفی است هم کسی که قصاص می شود آدم مظلومی است و این وسط چه تصویری از قصاص که حیات و ممات انسان ها هست نمایش داده شده؟ کجا رفته اسلام؟

تذکر نسبت به حجاب یک واجب شرعی است شاید یک عده خوششان نیاید. حجاب در این فیلم به لجن کشیده شده. زن ها هیچکدام چادری نیستند الا در قوه قهریه نظام اسلامی. در این فیلم تماس بدنی زن و مرد حلال شده در حالی که حرام است.

داستان فیلم :

آوا (باران کوثری) دختر جوانی است که در زمینه موسیقی فعالیت دارد و به یکی از همکارانش به نام پدرام (امیر حسین آرمان) علاقه مند است و این دو قصد دارند با یکدیگر ازدواج کنند. خانواده آوا به شدت با این ازدواج مخالف هستند اما آوا همچنان اصرار دارد که با پدرام ازدواج کند.

پدر آوا یعنی نادر (فرهاد اصلانی) وکیل دادگستری است و مدت هاست که به مصرف مشروبات الکلی اعتیاد دارد و به همین جهت کل زندگی اش را از دست داده و همسرش ناهید (هنگامه قاضیانی) که او هم وکیل پایه یک دادگستری است نیز او را ترک کرده است و قصد گرفتن طلاق از وی را دارد. سعید (حبیب رضایی) دوست صمیمی نادر است که مدت هاست در خانه او زندگی می کند و حکم یکی از اعضای خانواده نادر را دارد و محرم رازهای آواست. سیمین (پانته آ بهرام) که همسر سعید است و در گذشته روابط عاشقانه ای با نادر  داشته است، مدتی است در فرانسه زندگی می کند اما او هم در این شرایط به ایران برگشته تا بالاخره تکلیف زندگی اش را با سعید مشخص کند.

بزودی آوا و پدرام در هنگام تمرین موسیقی توسط نیروی انتظامی دستگیر می شوند و پس از آزادی از زندان، ناهید برخورد شدید و خشنی با پدرام که اصلا میانه خوبی با او ندارد انجام می دهد. متعاقباً پدرام به آوا اعلام می کند که دیگر نمی خواهد با او زندگی کند و آوا نیز افسرده شده و به مصرف مشروب روی می آورد. سعید که همیشه محرم اصرار او بوده و آن شب او را به خانه ی مجردی خود برده بود این بار با مشاهده حالت مستی آوا، او را مورد هتک حرمت قرار داده و روز بعد آوا متوجه می شود به همین جهت رگ دستش را می زند. اما این خودکشی ناموفق هست، او بار دیگر به خانه ی سعید بر می گردد و این بار سعید را به قتل می رساند، قتلی که به خاطر آن دادگاه او را به قصاص محکوم می کند…

کارگردان :

فریدون جیرانی: تهیه کننده، نویسنده و کارگردانی که اولین فعالیتش را با بازی در نمایشی به نام « عصمت » در سال ۱۳۵۱ آغاز کرد. جیرانی در سالهای بعد فیلمنامه نویسی را پیش گرفت و فیلمنامه تعدادی از فیلم های مهدی صباغ زاده از جمله « سناتور » و « پرنده » را به نگارش در آورد. اما فیلمی که توانست نام فریدون جیرانی را بر سر زبان ها بیاندازد، « قرمز » با حضور محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی بود که موفقیت هنری و مالی خوبی برای وی به ارمغان آورد. پس از آن جیرانی « آب و آتش » را کارگردانی کرد که از لحاظ هنری اثری برجسته بود.

جیرانی که در سال های اخیر تنوع فیلمسازی زیادی داشته که از جمله آنها می توان به ساخت سه گانه « ستاره ها » و فیلم دلهره آور « پارک وی » اشاره کرد. جیرانی همچنین سریالی نیز با عنوان « مرگ تدریجی یک رویا » برای صدا و سیما ساخته است.

درباره « من یک مادر هستم »

این فیلم در نگاه اول به تعبیری فیلمی اجتماعی است، که به آسیب های قشر روشن فکر و مرفه جامعه پرداخته است، قشری که منهای ادعاهای پر زرق و برق خود از اخلاقیات، موفقیت و تجدد در واقع به بن بست رسیده است و نسخه هایشان دیگر حتی برای خودشان کارساز نیست.

فیلم “من مادر هستم” سوژه ی خاصی دارد (مجموعه ای از عشق و خیانت، روابط آزاد، تجاوز، قتل و….) که مخاطب را به راحتی با خود همراه  می کند. در این فیلم بیشتر شخصیت ها تا حدودی گنگ و غیرقابل پیش بینی اند. برای مثال  شخصیت سعید در این فیلم به عنوان یک فرد عاشق، وفادار و قابل اعتماد برای تمامی اعضای خانواده ، معرفی می شود ولی یک مرتبه این شخص  عوض می شود و تبدیل می شود به یک متجاوز و تمام پیش زمینه های قبلی در مورد شخصیت خود را زیر سوال می برد.

شخصیت مادر آوا هم به عنوان زنی منطقی با جایگاه اجتماعی قابل قبول، که  ادعا دارد به دخترش توجه خاصی دارد معرفی می شود ولی رفتارهای نامعقولی با دختر خود دارد و برایش عجیب است که چرا آوا مدام از او فرار می کند و حتی  پدر الکلی اش را به او ترجیح می دهد.

شخصیت پدر آوا شاید باورپذیرترین شخصیت این داستان است. او مردی بی قید بند است که در دنیای خودش به سر می برد به خاطر همین به راحتی، دوستش(سعید) را که معشوقه ی قبلی اش (سیمین) را به او بخشیده است، به زندگی اش راه می دهد و اجازه می دهد نقش پدری را به جای خودش، برای آوا بازی کند.

و اما آوا

این شخصیت که داستان فیلم بر روی کاراکتر او می چرخد، با ظاهر بچه گانه و شیطنت های خاص خود قرار است به مخاطب بقبولاند که یک نوجوان ۱۸،۱۹ ساله ی خام و ساده است که قربانی این دنیای به اصطلاح کثیف است، قربانی اشتباه پدر، عدم درک مادر، اعتماد به سعید و در نهایت قربانی قانون کور و کر! (به نقل از یکی از دیالوگ های فیلم)

حال کدام یک از این گزینه ها  واقعیت است؟

 البته کارگردان با گرفتن بازی های عالی  از بازیگران (که جزو نقاط قدرتمند این فیلم است) در صحنه های احساسی،  به ویژه صحنه‌ی وداع مادر و دختر، تا حدودی به قبولاندن اینکه آوا یک قربانی است کمک می‌کند ولی سوال اصلی اینجاست در کجای دین، فرهنگ  و حتی سنت مردم کشور ما  دختری، شب را به خانه‌ی “مجردی” دوست پدرش که کسی آدرسش را ندارد می رود، به انتخاب خود مشروب می خورد و مدام با مردی که گاه و بیگاه جملات عاشقانه از او می شنود، شوخی می کند و به اصطلاح سر و کله می زند و به طور خلاصه  چطور دختری که تمام پرده های حیا و عفت را پاره می کند، می تواند یک معصوم بی گناه باشد که حتی عنوان فیلم را هم از شرایط خاص او بگیرند!!؟

عنوان من مادر هستم  به نوعی یک عنوان  با ادعای مالکیت است، مالکیتی که همراه با مسوولیت و عشق همراه است. خصوصیاتی که به هیچ عنوان در آوا وجود ندارد. حال این سوال پیش میاید که عنوان مقدس مادر (که در ذهن مخاطب جلوه ی حیا و پاکدامنی دارد) برای چنین دختری  که صرفا باردار است، برای معصوم جلوه دادن او و بازی با احساسات مخاطب درست است؟

نگاه این فیلم به قانون هم نگاه قابل توجهی است و سعی می کند مثل خیلی از فیلم های هم سبک خودش، قانون را بسیار ساده، گنگ و معلول نشان دهد چرا که در جریان این قتل اول مادر آوا قتل را بر عهده می گیرد، قانون هم بدون چون و چرا قبول می کند بعد آوا قتل را گردن  می گیرد و مادر آوا بدون هیچ سوال و جواب اضافی آزاد می شود. و در ادامه ی داستان برادر سعید، (کسی که از اول فیلم کسی او را ندیده است) یکمرتبه  بدون حضور فیزیکی تنها  با یک وکالت نامه به سیمین زن سعید که سال ها در خارج از کشور بوده است وکالت می دهد که هر طور دوست دارد در مورد قاتل برادرش تصمیم گیری کند!

 بی در و پیکر بودن قانون در این فیلم  انسان را سردرگم می کند چرا که در دنیای واقعی در چنین موارد مشابهی، سالها طول می کشد تا قانون تمام شواهد را بررسی کند و حکمی صادر کند. این نگاه به قانون اسلامی و به چالش کشیدن قضیه ی قصاص در ضمیر نا خودآگاه ذهن مخاطب، از دیگر انگیزه های این فیلم به حساب می آید.

فیلم من مادر هستم در نهایت با وجود تمام مخالفان و موافقانش بروی پرده رفت و به خاطر حاشیه هایی که داشت به فروش قابل قبولی دست پیدا کرد اما آنچه که مهم است این است که چرا  باید درون مایه ی فیلم‌های ما اینقدر از فرهنگ دینی و اصالت های ملی مردم ما دور باشد  چرا زن و ماهیتش در سینمای ما  اینقدر سیاه و سرنوشتش اینقدر تلخ است، جایگاه دین و نمادهای دینی و حجاب مهره گم شده اکثر فیلم‌هاست و گاها اشاعه منکر و نهی از معروف را سر لوحه دارند…

کاری از گروه سبک زندگی باحجاب