مهارت حل مسئله حجاب در سبک زندگی اسلامی

ما منکر این نیستیم که تنها مسئله موجود در جامعه ما حجاب نیست کما اینکه بسیاری از افراد با سیاه نمایی ها و اغراق ها سعی بر آن دارند که حجاب را حکم بی اهمیت و اجباری در جامعه نشان داده و آن را  امری فردی و خصوصی دانسته و افراد خاطی را از اینکه مورد خطاب قانون قرار بگیرند مصون می دارند. از طرفی در مهارت های ده گانه زندگی که قبلا در مورد آن بحث کردیم و مهارت خود آگاهی را برای شما تشریح کردیم و در بحث سبک زندگی اسلامی آن را شرح دادیم. اینک مهارتی هست به نام مهارت حل مسئله که طی آن به انسان آموزش داده می شود چگونه با مسائل موجود در زندگی روبه رو شده و چگونه در صدد حل آن ها بر آید. در این خصوص سعی بر آن داریم، این موضوع مشخص را تحت واشکافی قرار داده تا انشالله به جواب مورد نظر در باب سبک زندگی اسلامی دست یابیم.

حجاب مسئله است یا راه حل مسئله؟!

 گفتیم بسیاری از افراد، حجاب را یک مسئله دانسته و دنبال راه حل رهایی از آن می گردند.لذا با تفاصیلی که بیان کردیم، حجاب تبدیل به معادله ای دو مجهولی گشته که از یک سو  افرادی چون فمینیسم،  افراد سکولار و دین گریز آن را مسئله دانسته و برای رهایی از آن به دنبال راه حل هایی از قبیل شخصی سازی آن و تقاضای تساهل و تسامح نسبت به افراد خاطی از سوی کارگزاران هستند می گردند (از آن جمله اینکه؛ آن را امری خصوصی و فردی دانسته و یکی از راه حل هایی که برای حل آن ارائه می دهند این است که؛ حکومت را از دخالت در انجام این امر فردی منع کرده و تقاضای تسامح و تساهل در برخورد با افراد بی حجاب را دارند، که متاسفانه تا حدی توانسته اند به اهداف شوم خود دست یابند) و از سوی دیگر اسلام آن را راه حلی برای صیانت از  شخصیت زن و بسیاری از مسائل مربوطه می داند. که بسیاری از شبهه پراکنی ها از این اختلاف نظر بین اسلام و سکولاریسم سرچشمه می گیرد.

پس با بیان مطالب فوق معلوم می شود که حجاب به علت وجود حکمی که از سوی شارع مقدس برای حفظ آن صادر شده است نه تنها مسئله نیست بلکه خود راه حل مسائل زیادی است، چراکه کلا علت صدور حکم شرعی و قرار دادن مجازات برای فرد خاطی از سوی خداوند نشان از این دارد که اگر حکم مذبور اجرایی نشود باعث ایجاد مشکلات عدیده ای در جامعه می گردد، که از آن جمله می توان به حل مسئله خیانت زوجین نسبت به یکدیگر، کاهش بی حیایی و جرم های مربوط به آن از جمله فساد جنسی و به دنبال آن شیوع اعتیاد یا بیماری های جنسی و … اشاره کرد.

اما افراد سکولار در واقع با مسئله دانستن حجاب سعی بر آن دارند تا بگویند حجاب چه مشکلاتی را بوجود می آورد به جای آنکه آن را راه حل مسائل گوناگون بدانند. و در واقع آن را باری می دانند بر دوش خود که آنها را از برخی امور باز می دارد.

چرا شهید مطهری در کتاب معروف خود حجاب را مسئله میداند؟

باید گفت شهید مطهری نیز خود خوب می داند که حجاب مسئله نیست ولی برای آنکه جواب افراد دین گریزی که از آن، تحت عنوان یک مسئله یاد می کنند را بدهد عنوان کتاب خود را مسئله حجاب گذاشته است تا بتواند از این طریق به سوالات و شبهاتی که از سوی افراد مغرض مطرح می شود پاسخ بدهد. و در واقع ایشان عنوان کتابشان را با توجه به نگاه سکولار و غیر دینی به حجاب، انتخاب کرده اند.

مهارت حل مسئله حجاب در سبک زندگی اسلامی:

با تفاصیلی که بیان شد، و با توجه به این امر که تعداد نامحدودی از افراد جامعه ما هم اکنون به حجاب تحت عنوان یک مسئله یاد می کنند ما نیز همانند شهید مطهری بحث را در این باب، تحت عنوان مهارت حل مسئله حجاب ادامه می دهیم.

تعریف:حل مسئله فرایندی است که خود فرد آن را هدایت می کند و در آن سعی می کند، راه حل های موثر و سازگارانه ای برای مسایل زندگی روز مره خود پیدا کند. به این ترتیب حل مسئله یک فرایند”آگاهانه، منطقی و تلاشمند” است. مسئله می تواند ناشی از یک مشکل بیرونی باشد، مثل یک امتحان سخت و یا از درون نشات گرفته باشد، مثل اهداف، نیاز ها یا تعهدات شخصی.

وقتی اوضاع به گونه ای باشد که پاسخ سازگارانه ضرورت داشته باشد اما فرد پاسخ آماده و به اصطلاح عامیانه نداشته باشد می گوییم فرد با مسئله رو به روست.

حل مسئله یکی از روش های “خودهدایتگری” است، که به کمک آن، شخص می کوشد تا راه حلهای کارا و موثری برای مشکلاتی که در زندگی روز مره با آنها رو به می شود، بیابد. که انسان با آموزش این مهارت می تواند از منابع روانی منفی(مثل بیماری های روحی) کاسته و بر منابع روانی مثبت (مثل عزت نفس)بیافزاید.

رویارویی با مسئله و انواع آن:

هر فرد وقتی با مسئله ای رو به رو می شود به گونه ای با آن برخورد می کند. ما سه  نوع مقابله با مسئله داریم یکی “مقابله هیجان مدار سالم ” و دیگری “مقابله هیجان مدار ناسالم”  که در هر دو مورد و هدف ما تغییر شرایط استرس زا، در جهت بهبود وضعیت هیجانی و کاهش فشار است. که طی این دو نوع مقابله، فرد مسئله را حل نشدنی می داند و این مانع بزرگی بر سر راه حل مسئله خواهد بود. چراکه فرد به محض برخورد با مانع یا ابهام ، آن را معضل حل نشدنی دانسته و ” انگیزه” خود را برای مقابله موثر از دست می دهند.

اما نوع سوم “مقابله مسئله مدار” است که وقتی از آن استفاده می کنیم بر این باوریم که موقعیت حل شدنی است، در حالیکه در مقابله هیجیان مدار ناسالم شرایط را تغییر ناپذیر و کنترل ناشدنی می دانیم و تنها می توان در مقابل آنها واکنش هیجانی نشان داد. البته گفتنی است هیجان امری طبیعی است که در مقابله با مسئله برای ما بوجود می آید ولی در صورتی که در کنترل و مدیریت آن هیجان موفق شویم(مقابله هیجان مدار سالم)، مقابله ما غالبا مسئله مدار خواهد بود، ولی اگر مقهور آن هیجان موفق شویم، مقابله ناسالم و بی اثر خواهد بود.

ویژگی های افراد فاقد توان حل مسئله:

اول: وجود مشکل را دلیل بر ضعف، بی کفایتی، بی لیاقتی، بی استعدادی، نادانی، تقدیر، بخت بد و … خود می دانند.

دوم: به جای مواجهه با مشکلات، مرتب خود و دیگران را سرزنش می کنند.(مانند افراد مخالف حجاب که تنها کاری که خیلی خوب انجام می دهند سرزنش افراد موافق حجاب و مبارزه بدون تفکر با ایشان است)

سه: معتقد هستند دنیای خوب دنیای بدون مشکل است.

چهار: روش معمول این افراد اجتناب یا فرار است (مانند اکثر افراد مخالف حجاب در زمان کنونی).

پنج: در مقابل مشکلات و موقعیت های تصمیم گیری احساس درماندگی و نا امیدی می کنند.

شش: معمولا بدون اندیشه کافی و با عجله (تکانشی) عمل می کنند.(مانند اکثر افراد بی حجاب در زمان کنونی)

هفت: نمی توانند پیامد راه حل ها و نتیجه گیری های خود را پیش بینی کنند(مانند اکثر افرادمخالف حجاب که به طور حتم تنها چیزی که به آن می اندیشند رسیدگی به ظاهرشان بوده و به پیامد این کار نمی اندیشند).

مراحل حل مسئله:

پنج مرحله هست که فرد هنگام مواجهه با مسئله باید از آن عبور کند:

اول: تجزیه و تحلیل مسئله:

اساسا وقتی فردی با مسئله ای روبه رو می شود برای آنکه برخورد هیجانی و بدون تفکر انجام ندهد، باید تعریف روشن و ذقیقی از مشکل به دست آورد. مثلا فردی که حجاب را تحت عنوان یک مسئله برای خود تعریف کرده است باید تا حد امکان در احادیث و روایات، کند و کاو کند و با اساتید اهل فن به مناظره بپردازد تا نقاط مبهم برای او  روشن گشته و بحث حکم حجاب به خوبی برای او معین گردد. تا به جای آنکه با تقلید کور کورانه از افرادی که مغرضانه به لغو قانون حجاب می اندیشند، خود را در راه ضلالت قرار دهد، راه درست را کشف کرده و خود را از ضالین جدا سازد.

یک راه عملی برای این کار این است که افراد این جملات را تکمیل نمایند:

چطور….

چگونه……

یعنی….

لازم است وضعیت مبهم را به صورت یک پرسش در آوریم، سپس در قسمت”یعنی” هدف خود را از حل مسئله بنویسیم.

نکته دیگر آنکه، مهم است که فرد بتواند مسائل را به بخش های کوچکتر و مدیریت پذیر تری تجزیه کند تا احتمال حل موثر آن افزایش یابد.

و دیگر آنکه افراد بیاموزند به مسایل بیشتر با توجه به آسیب ها و کارکرد هایی که ایجاد می کنند توجه کنند به فرض مثال در مورد حجاب فردی که با مسئله حجاب رو به روست باید به این نکته دقت کند که عدم رعایت حجاب چه مشکلات و مسائلی را برای خودش یا جامعه ممکن است ایجاد کند و اگر حجاب را رعایت کند چه کارایی برای او خواهد داشت.

دوم: تولید و خلق راه حل های متعدد:

هر چه فرد راه های متعدد، متفاوت، ابتکاری و متنوعی برای حل مسئله ارائه کند، احتمال یافتن راه حل اصلی و موثر بیشتر می شود. که قابل طرح است در خصوص حل مسئله حجاب افراد زیادی از قبیل طراحان لباس، گروه های متعدد تحقیقاتی، روانشناسی و فرهنگی بایستی با یکدیگر بسیج شوند تا بتوانند با ارائه و خلق راه های جدید از قبیل تنوع در رنگ و طرح و … لباس هایی متناسب با  سلیقه نسل جوان که از طرفی دوست دارند خوش تیپ باشند و از طرفی دیگر وجود یک حجاب واحد ایشان را اغناء نمی کند، به حل این مسئله برای افرادی که با شکل سنتی حجاب مشکل دارند بپردازند. (البته خالی از لطف نیست که بگوییم اصلی ترین علت حکم حجاب مبارزه با تجمل گرایی و خودنمایی و جلوه گری زن است؛ که اگر طراحان این نکته را مورد بررسی قرار دهند در حل معضل کنونی گام بزرگی بر خواهند داشت، چراکه درست است که نهاد های مختلفی به این مهم اندیشیده و راهکارهایی را ارائه داده و حتی به مرحله توزیع رسانده اند، اما با این وجود لباسهای این طراحان همچنان نشان از جلوه گری داشته و تنها چیزی که در آن رعایت شده است؛ پوشیده بودن بدن به جز وجه و کفین است، که نظر اسلام در مورد حفظ حجاب چیزی فراتر از این امر است، چراکه وقتی فلسفه حجاب را مطالعه کنیم متوجه می شویم لباس هایی مانند لباس بازیگران که توسط طراحان امسال خلق شده و با قیمت گزافی به فروش گذاشته شد علی رغم اینکه بسیار پوشیده بوده و موازین شرعی برای حفظ حجاب در آنها رعایت شده بود، نتوانسته بود حس جلوه گری و خود نمایی زن را مخفی کند و در واقع میتوان به جرات گفت این حس تقویت و  تشدید نیز شده بود !!!!)

اما نخست اینکه باید هدف یا اهداف قابل وصولی را برای حل مسئله انتخاب کند که به صورت منطقی دست یافتنی باشد.

خصوصیات هدف:

باید اختصاصی ، اندازه گرفتنی، در دسترس و مرتبط بوده و نیز محدودیت زمانی داشته باشد. که برای این منظور بهتر است ابتدا محدودیت ها و منابع خود را در نظر بگیرد و بعد هدف تعیین کند.

سوالات مرتبط برای تعیین هدف:

می خواهید چه کاری در مورد آن انجام بدهید؟

می خواهید چه چیزی متفاوت باشد؟

چه چیزی تفاوت را ایجاد می کند؟

چگونگی تنظیم راه حل های بالقوه:

می دانیم که همیشه اولین فکری که به ذهن می رسد بهترین فکر نیست،که در این مرحله توسط “بارش فکری” راه حل های بالقوه بدست می آیند.

نباید درباره راه حل های بالقوه تعیین شده پیش داوری کرد بلکه بایستی تا جایی که می شود خود ابرازی کرده و به ذهن اجازه بروز راه حل بدهیم و تا جایی که امکان دارد ذهن را در برابر بارش های فکری آزاد بگذاریم چراکه گاهی اوقات همین راه های به ظاهر مسخره، می تواند راه های بزرگی به روی حل مسئله برای ما باز کند.

سوم: ارزیابی سود و زیان، معایب و محاسن، راه حل ها و انتخاب از بین آنها:

اینک بارش فکری تمام شده و دیگر راه حلی به نظر نمی رسد، لذا بایستی از بین راه هایی که حاصل تراوش ذهنی ماست با بررسی سود و زیان و انتخاب راهی که کمترین زیان و بیشترین سود را به همراه دارد و نیز با اطمینان از عملی بودن آن و نیز اینکه راه حل مذکور تا چه حد در حل مشکل مزبور موثر است و نیز سود اقتصادی، عاطفی و اجتماعی، راه حل مناسب را پیدا کنیم. که به سادگی میتوان در بحث حجاب این بخش را مورد واشکافی قرار داد.

چهارم: ارزیابی گزینه ها و انتخاب بهترین راه حل:

در گزینه قبل وجود گزینه های متعدد مهم بود ولی در این بخش اندیشیدن به مزایا و معایب گزینه ها و کشف بهترین راه حل مورد تاکید است.

پنجم: اجرا و بازبینی راه حل ها:

حال که بهترین راه حل پیدا شد، بایستی به اجرای آن بپردازیم. که این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است

چراکه؛ بعضا هجوم افکار ناکار آمد موجب می شود تا با وجود دستیابی به راه حل های موثر، نتوانیم موقعیت مشکل زا را به خوبی رفع کنیم.

به فرض مثال در مورد امر حجاب و افکار ناکار آمدی چون، “این مشکل فراتر از آن است که با این راه کار ها حل شود” یا ” من هیچ وقت نتوانسته ام حجاب را قبول کرده و تصمیم به محجبه شدن بگیرم” یا اینکه” حتما این راه حل، نتیجه ای نخواهد داشت” همگی افکاری هستند که بر توانایی ما در مقابله با موقعیت های مختلف زندگی، تاثیر منفی به جای می گذارند. که کار اصلی ما در این مرحله، شناسایی این افکار، به چالش کشیدن آنها و اتکاء بر توانایی ها و نقاط قوت است.

نتیجه گیری:

مخلص کلام آنکه، اینک که راه حل اصولی و حساب شده ی اسلام، یعنی حجاب برای بسیاری از افراد جامعه ماتبدیل به یک مسئله گشته است، از طریق مهارت مذکور، یعنی مهارت حل مسئله، و با بررسی دقیق و حساب شده و با در نظر گرفتن تمامی جوانب می توان راهی برای رهایی از این معضل پیدا کرده و از این طریق با بسیاری از شبهات و ایراداتی که از طرق مختلف به این حکم الاهی وارد میشود پاسخ داد.

نویسنده: ندا طباخیان_تحریریه سایت با حجاب