زندگی زن پس از دوران زنده به گوری

آری، جایگاه زن دیروز و همان شخصیت همیشگی در بازی مکرر زنده به گور شدن، در کنیزی، آلت لهو و لعب شدن،‌خلعتی امیران و رؤسا بودن خلاصه می‌شد اما کم‌کم با درخشش طلیعه تابناک اسلام، آینده دیگری برای آن موجود نحیف که نحس خوانده می‌شد، ‌رقم خورد. برای تفهیم این ادعا مقایسه‌ای کرده‌ایم میان این دو عصر سیاه و سفید که در ابتدا به موقعیت زنان در قبل از اسلام و در برخی ملل و جوامع مختلف می‌پردازیم تا به دوران طلایی اسلام برسیم و جایگاه رفیع زن در این دوران.

هند؛ دوک عزای سر در خانه

دوک که بر سردر خانه آویخته می‌شد نشان از سوگواری صاحبخانه داشت و عزاداری آنها، البته نه از بهر مرگ یا فقدان عزیزی بلکه به دلیل تولد نوزادی دختر که اسباب شکست تلقی می‌شد. آن هنگام که زنی دختر می‌آورد، بلا فاصله کودک تازه متولد شده را در کهنه‌ای پیچیده و علامتی از قبیل دوک بالای خانه می‌آویختند و از این طریق عزای رسمی اعلام می‌کردند. این موجود به ظاهر زنده در سرزمین هند قبل از ازدواج در هر شرایطی تسلیم اوامر پدر بود و بعد از ازدواج تابع بی‌چون و چرای همسر. در زمان بیوه شدن نیز رجال سیاسی و نظامی کشور، مالکان وی به شمار می‌آمدند.

مصر؛قربانی نیل

آنگاه که آب رود نیل کم می‌شد یا از تلاطم و جنب و جوش می‌افتاد،‌همهمه‌ای ما بین بزرگان و ریش سفیدان قبایل به پا می‌شد که سرانجام دختر جوانی را به قرعه انتخاب کرده،‌ صورت او را به طرزی عجیب اما مرسوم آرایش می‌دادند و میان رود نیل مواج رها می‌ساختند تا به واسطه‌ این هدیه باز آب رود نیل، رو به افزایش و فزونی رود و مزارع و چمن‌ها را سیراب نماید.

یونان؛ دراز موی کوتاه فکر

« درازموی کوتاه فکر »، « زاده ی شیطان »، « همگون حیوان » و هزار و یک عنوان و لقب دیگر از عناوینی بود که زنان و دختران یونانی را با آنها خطاب می‌کردند. آری، در جامعه یونان زن، مظهر پلیدی،‌حیله‌گری، وسیله‌ صید دل و انحراف عقل و مغز به شمار می‌آمد. در این جامعه، زن در هر سنی تحت تکفل بوده و برای او قیم اختیار می‌کردند. در حقیقت زن در جامعه یونان از هر گونه حق حقوقی و حقیقی ساقط بوده و موجودی قابل انتقال محسوب می‌شد.

چین؛ خانه نشینی برای دور شدن از رویاها

پای دختران، میزبان قالب‌هایی از فلز می‌شد تا با به وجود آمدن نقص عضوی در بدنشان،‌ اندیشه‌ خروج از منزل در بزرگسالی آنان به اندیشه‌ای نامحقق و رؤیایی ناشدنی مبدل گردد. در چین، ازدواج همچون خرید یک کالا تلقی می‌شد از این رو مرد می‌توانست در هر شرایط و زمانی زن را طرد و ترک کند.

ایران، تحفه ای برای امیران و شاهان

و تاریخ ایران باستان نشان می‌دهد که مهم‌ترین هدایای رسمی و تحفه‌های امیران و شاهان به هم، از جنس زنان انتخاب می‌شد.

مهم‌ترین و کاری‌ترین ضربه و توهین به مقام زن در عصر ساسانی رایج شد که همانا ازدواج با محارم بود. این عمل قبیحانه توسط برخی امرا همچون کمبوجیه،‌ اردشیر دوم و قباد اول، تاریخ سیاهی را در شجره‌ این سرزمین ثبت نمود به گونه‌ای که نمی‌توان این حقایق تلخ را از دیده‌ مورخین دور نگاه داشت.

جزیره العرب؛کشتن و مالک نشدن

نعمان بن منذر به قبیله قیس هجوم برد و زن‌های قبیله و دختران قیس را اسیر نمود. در جریان اسارت عده‌ای از دختران شوهر کرده،‌راهی خانه بخت شدند. قیس نزد نعمان بن منذر رفته لب به اعتراض گشود. نعمان دستور داد هر زنی که بخواهد با قیس به محل خود بازگردد بلامانع است، در این میان چند تن از دختران قیس، شوهر را بر پدر ترجیح داده،‌از همسرانشان جدا نشدند. این مسأله برای قیس گران تمام شد به گونه‌ای که پس از بازگشت تمام دختران خود را کشت و از آن روز به بعد دخترکشی میان اعراب مرسوم شد. طبق شواهد زنده‌ تاریخی در بین اعراب، زنان تحت هیچ عنوانی دارای استقلال نبوده و مالک شناخته نمی‌شدند. آنان از پدر و مادر ارث نمی‌بردند و با آن که در ساختن بتها در عربستان از چهره و قیافه زن الهام می‌گرفتند (مخصوصا‎ً سه بت بزرگ لات،‌ منات،‌ عزّی) اما به زن هیچ حق و حقوقی تعلق نمی‌گرفت و با او معامله‌ای به مراتب بدتر از چهارپایان می‌کردند.

اعتقادات برخی امم و ملل جهان پیرامون زن

آئین یهود طبق متون عبری:

زن مورد لعن ابدی خداست، زیرا گناه از زن آغاز می‌شود و به وسیله زن است که می‌میریم. به عبارت دیگر شخصیت زن با شخصیت عزرائیل یکی می‌باشد.

قانون هندو:

روح گنه‌کاران به صورت زنان متولد می‌شود.

اقوام وحشی آفریقا:

زنان مانند اثاث خانه بایستی مورد قرض قرارگیرند به گونه‌ای که پس از کامیابی دیگر مردان،‌ به صاحب اصلی‌‌‌اشان برگردانده شوند.

برخی کشیشان اروپا:

زن اسباب سقوط،‌ گناه، طغیان و نابودی مرد می‌باشد.

جمعیت اسکیموها:

زن باید چون کالاهای تجارتی رسماً مورد خرید و فروش قرارگیرد و در امور مردان هیچگونه دخالتی نداشته باشد.

آشوریان جنگجو:

زن غیر از بچه‌دار شدن و ارضای ‌امیال مردان به کار دیگری نمی‌‌آید پس اگر خلافی از او سر زند،‌ کشتن او مباح است.

مکدانیان:

دختران زیبا را بایستی فروخت و از پول ایشان برای دختران کریه المنظر جهیزیه فراهم کرد.

معتقدان ملت‌ چینی:

خداوند خالق پسران است و شیطان خالق دختران، از این رو باید پسران را موجودی با برکت دانست و دختران را طوق لعنت تلقی کرد.

اما برخی حکما و اندیشمندان بزرگ نیز دارای چنین دیدگاه‌هایی نسبت به زن بوده اند، به طور مثال از سقراط پرسیدند کدام یک از درندگان زیباترند،‌ پاسخ داد: زنان.

برخی پدران مسیحی در دوران کلیسا نیز اعتقادات خاصی را پیرامون زنان مطرح می‌کردند، از نظر آنان حوا در آغاز مرتکب گناه شد و سبب سقوط آدم را فراهم کرد، خداوند پسرش عیسی را بر زمین فرستاد تا با خون خود گناهان بشر را که زن مسئول آن بود،‌بشوید. پولس، اولین پیشوای مسیحیت نیز معتقد بود که اول آدم به وجود آمد سپس حوا. همچنین آدم فریب نداد بلکه فریب خورد و این ستمی بود که از ناحیه جنس زن ناشی شد.

طلوع خورشید اسلام و بعثت

با طلوع خورشید تابناک اسلام و در سایه رهنمودهای پیامبر عظیم الشأن حضرت محمد (ص) رفته رفته زن از هرگونه هتک و گزندی در امان ماند. در عصر خرافه‌پرستی و تفکر جاهلیت،‌ نبی‌اکرم (ص) به تشریح آئین اسلام پرداخت و با مبارزه‌ای سرسختانه،‌ افکار جاهلی را نهی نمود. در این بین دین اسلام افق روشنی را مقابل دیدگان بشر ترسیم ساخت. آنجا که به صراحت در سوره نسا آیه ۱ آمده است: بترسید از پروردگار خود، خدایی که همه شما را از یک تن آفرید و از آن جفت او را خلق کرد و از آن دو تن، خلقی بسیار در اطراف عالم از مرد و زن برانگیخت.

در خصوص مسأله خلقت و آفرینش بشر نیز پیرامون آدم و حوا و ظن و گمان‌هایی که در این مورد وجود داشت، در قرآن در سوره بقره آیه ۳۵ آمده است:

 « ای آدم، تو با جفت خود در بهشت جای گزین و در آنجا از هر نعمت که بخواهید بی‌هیچ زحمتی برخوردار شوید».

در این سوره قرآن هیچگونه تفاوتی در حقیقت انسانی زن و مرد قائل نیست و هیچکدام را بر دیگری ترجیح نمی‌دهد. نمونه‌ عینی دیگر آن آیه ۴۰ از سوره‌ غافر می‌باشد: «کسی‌که مؤمن باشد و عمل صالح انجام دهد چه مرد باشد و چه زن،‌ داخل بهشت خواهد شد.» همچنین در قرآن در کنار هر مرد بزرگ و قدسی از یک زن بزرگ و قدیسه یاد شده است،‌ از همسران آدم (ع) و ابراهیم (ع) و ‌ مادران موسی (ع) و عیسی (ع).

در تاریخ اسلام زنان قدیسه و بزرگ تعدادشان کم نبوده است. زنانی که گاه کمتر مردانی به پایشان رسیده‌اند؛ همانند حضرت خدیجه و حضرت زهرا (س)، و « ام ایمن »، « ام سلمه »، « ام حبیبه »، « فضه » و «آسیه» هم دیگر زنان سرآمد تاریخ می‌باشند.

شکی نیست که پیامبر اکرم (ص) در دوران حیات مبارک خویش تلاش وسیعی را در جهت تغییر و ارتقای جایگاه زن انجام دادند. شأن و منزلتی که پیامبر (ص) برای زنان و دختران قائل می‌شد، در ادای احترام و عرض ارادتشان به فاطمه زهرا (س) کاملاً عینی و مشهود بود. رفتار و کردار نبی اکرم (ص) بستر مناسبی را در جهت حفظ و ارتقای‌ مقام شامخ زن،‌ فراهم ساخت به طوری که پس از اندک زمانی،‌ تفکر جاهلیت رنگ باخت و زن توانست در سایه اسلام از شخصیتی حقیقی و حقوقی برخوردار شود.

بورس ورث اسمیت، یکی از مورخین نامی در کتاب « محمد و مسلمانی » می‌گوید: من با کمال جرئت ایمان دارم که روزی عالی‌ترین فلسفه‌های انسانی و صادق‌ترین اصول مسیحیت تصدیق خواهند کرد و ایمان خواهند آورد که محمد (ص) پیامبر خاتم بوده و از جانب حق برگزیده شده بود.

کارل، رهبر سوسیالیست‌های جهان نیز در کتاب خود به نام »زندگی «آورده است: محمد (ص) از میان مردمی بت‌پرست با اراده‌ آهنین برخاست و آنان را به یگانه پرستی دعوت نمود،‌ بنابر این او نه تنها باید در ردیف مردان بزرگ و برجسته‌ تاریخ محسوب شود،‌ بلکه سزاوار است تا به پیامبری او اعتراف کنیم و از دل و جان بگوئیم که او پیامبر خدا بوده است.

و این حقیقتی است که حضرت محمد (ص) آمد تا زن دوباره زنده شود. تا تاریخ دوباره تکرار گردد و آدم ها و حواهای دیگر بی‌هیچ فریبی کنار هم زندگی کنند و تاریخ را دوباره و دوباره تکرار.

 کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب

منابع :

۱٫ الگوی زن اصیل و آزاد ،حشمت الواعظین طباطبائی

۲٫ حیات مردان نامی‌، پلوتارک

۳٫ حقوق زن، حسن صدر

۴٫ کلیات تاریخ، رجب‌نیا

۵٫ نظام حقوقی زن در اسلام، شهید مطهری

۶٫مقام دختران در اسلام، احمد دهقان

۷٫جامعه‌شناسی تاریخی زن، محمدعلی عابدی

با دخل و تصرف ماهنامه فرهنگ پویا. نویسنده : الهام رضایی